UĞUR YILDIRIM / Kütahya – Efes, Bergama, Side gibi antik kentler ile çağdaş olan Aizanoi Antik Kenti, “İkinci Efes” olarak da adlandırılıyor. Kütahya’nın keşfedilmeyi bekleyen incisinde dünyada benzeri bulunmayan 5 bin kişi kapasiteli tiyatro ve tiyatroya bitişik nizamda yapılmış 13 bin 500 kişilik stadyum da bulunuyor.
Yıl boyunca kazı
Aizanoi 1824 yılında Avrupalı gezginlerce yeniden keşfedilmiş. Aizanoi Antik kentinde hamam, sütunlu cadde, Kocaçay üzerinde ikisi ayakta kalmış beş köprü, iki agora, Meter Steunene kutsal alanı, nekropoller, antik bir bent, su yolları ziyaretçilerini bekliyor. Antik kentte ilk kazılar 1926 yılında M. Schede ve D. Krencker başkanlığında Alman Arkeoloji Enstitüsü’nce başlatılmış. 1970’ten itibaren 41 yıl boyunca yaz aylarında çalışma yürüten Alman Arkeoloji Enstitüsünün lisansı, Bakanlar Kurulu kararıyla 2011’de iptal edilerek kazı görevi Türk arkeologlara verilmiş. Halen Dumlupınar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Gökhan Coşkun başkanlığında yapılan kazılar, yılın 12 ayı devam ediyor.
Dünyanın ilk borsası
Aizanoi Antik Kenti’nin dünyanın ilk borsasına ev sahipliği yaptığını da aktaran Prof. Dr. Gökhan Coşkun, şunları söyledi: “Kentin güneyinde 2. yüzyılın ikinci yarısında yaptırılan ve gıda pazarı niteliğiyle kullanıldığı tahmin edilen yuvarlak yapının, dünyanın ilk borsası olduğu kayıtlarda geçiyor. 284-305 yıllarında hüküm süren Roma İmparatoru Diocletianus’un enflasyonla mücadele amacıyla hazırladığı mal satış bedellerinin taş bloklar üzerinde duyurulduğu borsa, 1970’lerdeki kazılarda ortaya çıkarıldı. Borsa yapısındaki kitabelerde, imparatorluk pazarlarında satılan tüm malların satış ücretleri yer alıyor. Buna göre, kuvvetli bir köle, iki eşeğin ücretine, bir at da 3 köle ücretine eşitti.”
Köylüler Aizanoi’de yaşamış
Antik kentin bulunduğu alan kentsel sit alanı olarak da öne çıkıyor. Çavdarhisar köylüleri binlerce yıl boyunca antik kentin içinde yaşamış, evlerini Aizanoi kentinin içine inşa etmiş. Arkeolojik sit alanı içinde bulunan Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi evleri de Kütahya Valiliğince yürütülen çalışmalar kapsamında korunmaya alınmış. Antik kent içerisinde Osmanlı mimarisini yansıtan 7 tarihi konak valilik tarafından aslına uygun restore edilmiş. Konakların, yöresel ürün satış yeri, kafeterya ve sosyal mekan olarak hizmet vermesi planlanıyor.
